Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 48: Văn bản "Bài thơ về tiểu đội xe không kính"

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 48: Văn bản "Bài thơ về tiểu đội xe không kính"

1. CHỦ ĐỂ NGƯỜI LÍNH CÁCH MẠNG TRONG THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM MÔN: NGỮ VĂN 9 TIẾT 48 BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH (Phạm Tiến Duật)
2. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: 1. Tác giả: - Phạm Tiến Duật (1941- 2007) - Quê Phú Thọ. - Là chiến sĩ Trường Sơn, nhà thơ lớn thời chống Mĩ *Phong cách: - Đề tài: chủ yếu viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ - Giọng thơ sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc. *Thành tựu:
3. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: 1. Tác giả: - Phạm Tiến Duật (1941- 2007) - Quê Phú Thọ. - Là chiến sĩ Trường Sơn, nhà thơ lớn thời chống Mĩ. *Phong cách: - Đề tài: chủ yếu viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ - Giọng thơ sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc. *Thành tựu: - Ông được nhận nhiều giải thưởng về văn học nghệ thuật
4. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: a. Xuất xứ, hoàn cảnh ra đời - Bài thơ sáng tác năm 1969, in trong tập: “Vầng trăng quầng lửa” - Hoàn cảnh: + Khi cuộc k/c chống Mĩ đang ở giai đoạn gian khổ, ác liệt + Tác giả là người lính đang hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn - Một trong những bài thơ đạt giải nhất cuộc thi thơ trên báo văn nghệ (1969-1970 b. Nội dung chủ đạo: - Ca ngợi vẻ đẹp người lính lái xe Trường Sơn thời chống Mĩ
5. Trường Sơn Đông nắng, Tây mưa Ai chưa đến đó như chưa rõ mình.
6. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: Bếp Hoàng Cầm Tiểu đội xe
7. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Tự do, câu dài, linh hoạt, ít vần 3. Nhan đề bài thơ: “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” - Nhan đề thu hút ở cái vẻ lạ và độc đáo: + Tiểu đội xe không kính: hiện thực khốc liệt của chiến tranh + Bài thơ: - Thể hiện cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả - Chất thơ toát lên từ hiện thực khốc liệt ấy
8. Tôi phải thêm “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung. (Lời tác giả)
9. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Tự do, câu dài, linh hoạt, ít vần 3. Nhan đề bài thơ: 4. Phân tích: a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
10. Không có kính không phải vì xe không có kính Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước,
11. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Tự do, câu dài, linh hoạt, ít vần 3. Nhan đề bài thơ: 4. Phân tích: a. Hình ảnh những chiếc xe không kính: * Lí giải nguyên nhân: Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi * Ý nghĩa: - Biểu tượng cho hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh chống Mĩ và cuộc sống gian khổ, khó khăn của người lính lái xe. - Lòng dũng cảm, bất chấp hiểm nguy của tuổi trẻ thời chống Mĩ.
12. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Tự do, câu dài, linh hoạt, ít vần 3. Nhan đề bài thơ: 4. Phân tích: a. Hình ảnh những chiếc xe không kính: b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn
13. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế “Ung dung buồng như ùa vào buồng lái” + Tinh thần, thái độ “Không có kính gió lùa khô mau thôi. ” + Tình đồng chí “Những chiếc xe đi trời xanh thêm. ” + Ý chí chiến đấu “Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước, Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim”
14. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế Ung dung buồng lái ta ngồi, - Ung dung, hiên ngang, chủ Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng. động, đường hoàng cầm lái Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim -Người lính như được hòa Thấy sao trời và đột ngột cánh chim hợp với thiên nhiên, cảm Như sa, như ùa vào buồng lái giác thích thú sảng khoái
15. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế + Tinh thần, thái độ Không có kính, ừ thì có bụi, Bụi phun tóc trắng như người già *NT: Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc - Chi tiết thực, ngôn ngữ Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha. văn xuôi đời thường, giọng thơ ngang tàng, cấu trúc Không có kính, ừ thì ướt áo thơ lặp. Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời - Điệp cấu trúc, từ láy gợi Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa cảm Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi. - Hồn nhiên, trẻ trung, sôi nổi, tinh nghịch, vẻ ngang tàng đậm chất lính - Tinh thần lạc quan dũng cảm, kiên cường - Thái độ ngang tàng, bất chấp khó khăn, nguy hiểm
16. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế + Tinh thần, thái độ + Tình đồng chí Những chiếc xe từ trong bom rơi Ðã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
17. Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội
18. -Tâm hồn cởi mở thân thiện Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi - Động viên nhau vượt quan khó khăn - Tiếp thêm sức mạnh tình đồng đội
19. Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
20. Võng mắc chông chênh đường xe chạy
21. Lại đi, lại đi trời xanh thêm
22. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế + Tinh thần, thái độ + Tình đồng chí Những chiếc xe từ trong bom rơi Ðã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm. =>Tình đồng đội cởi mở, gần gũi, bình dị như tình cảm gia đình.
23. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn + Tư thế + Tinh thần, thái độ + Tình đồng chí + Ý chí chiến đấu “Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước, Đối lập: cái “không” – “có” Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim” •“một trái tim”- hoán dụ: trái tim chứa đựng tình cảm, ý chí, nghị lực.Trái tim biết yêu thương và biết căm thù. Ca ngợi lý tưởng sống cao đẹp của người lính - có tầm vóc thời đại: Ý chí giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
24. Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim.
25. CHỦ ĐỀ “NGƯỜI LÍNH”, TIẾT 48: ĐỌC – HIỂU “BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH” I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II - Đọc - Hiểu văn bản: 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Tự do, câu dài, linh hoạt, ít vần 3. Nhan đề bài thơ: 4. Phân tích: a. Hình ảnh những chiếc xe không kính: b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn III. Tổng kết, ghi nhớ:
26. 1/ Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ trên là gì? A/ Ngôn ngữ chân thực,giàu tính khẩu ngữ, nhiều hình ảnh thơ đẹp B/ Giọng điệu trẻ trung, sôi nổi C/ Bao gồm cả A và B 2/Hình ảnh Những chiếc xe không kính nói lên điều gì? A/ Tinh thần bất chấp khó khăn của người chiến sĩ lái xe B/ Sự khó khăn, thiếu thốn của bộ đội ta thời chống Mỹ C/ Sự khốc liệt của chiến trường thời chống Mỹ
27. IV. LUYỆN TẬP THẢO LUẬN NHÓM 1/ Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ tiểu đội xe không kính giống nhau, khác nhau ở điểm nào? •Giống nhau: - Cùng phải chịu hoàn cảnh gian khổ khó khăn, hiểm nguy của chiến trường. - Cùng có ý chí, nghị lực,niềm tin, lí tưởng và tinh thần yêu nước; có tình đồng chí, đồng đội gắn bó. + Khác nhau Đồng chí Bài thơ về không kính -Xuất thân từ nhiều tầng lớp - Xuất thân từ nông dân nghèo -Trang bị hiện đại hơn - Trang bị còn thô sơ - Tình cảm sôi nổi, trẻ trung - Tình cảm thầm lặng hơn
28. 11 12 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5 Các hình ảnh “ trời xanh” và “ một trái tim” có ý nghĩa gì?
29. Hình ảnh: “một trái tim” Hình ảnh “ Trời xanh”( phép => Biểu tượng đa nghĩa, nghệ thuật hoán tu từ ẩn dụ” biểu tượng cho dụ : - Giàu nhiệt huyết. lòng lạc quan,niềm tin - Say mê lý tưởng cách mạng. tưởng vào sự thắng lợi của - Sống hiên ngang, coi thường gian cánh mạng khổ, vui tươi và thân thiện Ca ngợi lý tưởng sống cao đẹp của người lính - có tầm vóc thời đại: Ý chí giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
30. III. Tổng kết Tượng đài nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn
31. 1. Bài vừa học: - Thuộc lòng bài thơ - Viết đoạn văn từ 10-12 câu nêu cảm nhận của em về hình ảnh người chiến sĩ lái xe Trường Sơn • Bài tiết sau: - Soạn bài Ánh trăng (Nguyễn Duy). Nhóm 1: Khổ 1,2 Nhóm 2: Khổ 3,5 Nhóm 3: Khổ 5,6
32. XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO ĐÃ THAM DỰ
33. Võng mắc chông chênh Tiểu đội xe không kính Bom giật bom rung Bếp Hoàng Cầm