Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Lê Kim Khánh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Lê Kim Khánh

1. Tiết 19: CÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
2. Kiểm tra bài cũ Cõu 1: Em cú nhận xột gỡ về từ ngữ xưng hụ và việc sử dụng từ ngữ xưng hụ trong tiếng Việt? - Tiếng Việt cú một hệ thống từ ngữ xưng hụ rất phong phỳ, tinh tế và giàu sắc thỏi biểu cảm. Người núi cần căn cứ vào đối tượng và cỏc đặc điểm khỏc của tỡnh huống giao tiếp để xưng hụ cho thớch hợp Câu 2: Dòng nào sau đây có chứa những từ ngữ không phải là từ ngữ xng hô trong hội thoại? A. Ông, bà, bố, mẹ, chú, bác, cô, dì, dợng, B. Chúng tôi, chúng ta, chúng em, chúng nó, C. Anh, nhân loại, bạn, cậu, con ngời, chúng sinh, D. Thầy, con, em, cháu, tôi, ta, tín chủ, ngài,
3. Tiết 19
4. Tiết 19: I – Cỏch dẫn trực tiếp
5. Đọc và tìm hiểu các đoạn văn sau (trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long): a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” ngời là gì?” → Nhắc lời núi (cú từ “núi”) được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp. b) Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu cha kịp quét t- ớc dọn dẹp, cha kịp gấp chăn chẳng hạn.” → Nhắc ý nghĩ (cú từ “nghĩ”)được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp. * Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu cha kịp quét tớc dọn dẹp, cha kịp gấp chăn chẳng hạn” – Hoạ sĩ nghĩ thầm.
6. * Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ: Được nhắc lại một cỏch nguyờn vẹn * Dấu hiệu hỡnh thức:Nằm trong dấu ngoặc kộp và đứng sau dấu hai chấm Cỏch dẫn trực tiếp Vớ dụ: Nam núi: “Ngày mai tụi đi Hà Nội” Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của cỏc nhõn vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp Vớ dụ: “ễng lóo ụm thằng con ỳt lờn lũng, vỗ nhố nhẹ vào lưng nú khẽ hỏi: - Hỳc kia! Thầy hỏi con nhộ, con là con ai? - Là con thầy mấy lị con u Thế nhà ta ở đõu? - Nhà ta ở làng chợ Dầu” (Làng – Kim Lõn)
7. Tiết 19: I – Cỏch dẫn trực tiếp I – Cỏch dẫn giỏn tiếp
8. Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau: a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. (Nam Cao, Lão Hạc) → Thuật lại lời núi, khụng ngăn cỏch với bộ phận đứng trước bằng dấu gỡ cả b) Nhng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lơng tâm của thời đại) →Thuật lại ý nghĩ, ngăn cỏch bằng từ “rằng” – thay bằng từ “là”
9. * Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ: Được thuật lại * Dấu hiệu hỡnh thức: Khụng được đặt trong dấu ngoặc kộp Cỏch dẫn giỏn tiếp Lưu ý: Cú thể chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn giỏn tiếp (hoặc ngược lại) cần chỳ ý điều chỉnh cho thớch hợp Vớ dụ: Nam núi “Ngày mai tụi đi Hà Nội” Nam núi rằng ngày mai bạn ấy đi Hà Nội
10. So sánh cách dẫn Dẫn trực tiếp Dẫn giỏn tiếp Giống : Đều là dẫn lời núi hay ý nghĩ của một người,một nhõn vật -Dẫn nguyờn văn. -Thuật lại cú điều chỉnh. -Đặt trong đấu ngoặc kộp. -Khụng đặt trong dấu ngoặc kộp. *Cỏch chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn giỏn tiếp: 1/Bỏ dấu hai chấm .dấu ngoặc kộp. 2/chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngụi thớch hợp. *Vớ dụ : -Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đõy.” => Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi rằng đõy là chỗ con bà ở được
11. Tiết 19: I – Cỏch dẫn trực tiếp I – Cỏch dẫn giỏn tiếp III – Luyện tập
12. Bài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (Trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ đợc dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? a) Nó cứ làm in nh nó trách tôi; nó kêu ử, nhìn tôi, nh muốn bảo tôi rằng:“A!“A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão nh thế mà lão xử với tôi nh thế này à?” → Dẫn ý nghĩ: Cách dẫn: trực tiếp. b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vờn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra đợc năm mơi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức đều rẻ cả ” → Dẫn ý nghĩ: Cách dẫn: trực tiếp.
13. Bài tập 2: Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp. a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng) b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi ngời, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu đợc, nhớ đợc, làm đợc. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lơng tâm của thời đại) c) Ngời Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. (Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)
14. Bài tâp 2: c) Ngời Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. (Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện Đoạn văn mẫu: hùng hồn của sức sống dân tộc) * Dẫn trực tiếp:Trong tỏc phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc”,giáo s Đặng Thai Mai đã nói: “Ngời Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình” * Dẫn gián tiếp: Trong tỏc phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc”, giáo s Đặng Thai Mai đã nói rằng ngời Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.
15. * Bài tập a: - DTT: Trong “Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chớ Minh núi: “Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng” - DGT: Trong “Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chớ Minh núi rằng chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng * Bài tập b: - DTT: Trong tỏc phẩm “Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc, lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng đó núi: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tỏc phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết, vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được, nhớ được, làm được” - DGT: Trong tỏc phẩm Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc, lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tỏc phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết, vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được, nhớ được, làm được
16. Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nơng trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mời hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đa Phan ra khỏi nớc. Vũ Nơng nhân đó cũng đa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: - Nhờ nói hộ với chàng Trơng, nếu còn nhớ chút tình xa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống n- ớc, tôi sẽ trở về. (Nguyễn Dữ, Chuyện ngời con gái Nam Xơng)
17. Haừy thuaọt laùi lụứi nhaõn vaọt Vuừ Nửụng tửứ LDTT sang LDGT
18. * Cách dẫn trực tiếp: * Cách dẫn gián tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mời hạt cái túi bằng lụa tía, đựng mời minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đa hạt minh châu, sai sứ giả Xích Phan ra khỏi nớc. Vũ Nơng nhân Hỗn đa Phan ra khỏi nớc. Vũ đó cũng đa gửi một chiếc hoa Nơng nhân đó cũng đa gửi một vàng mà dặn: chiếc hoa vàng và dặn Phan nói - Nhờ nói hộ với chàng Tr- hộ với chàng Trơng rằng nếu ơng, nếu còn nhớ chút tình xa còn nhớ chút tình xa nghĩa cũ, nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải thì xin lập một đàn giải oan ở oan ở bến sông, đốt cây đèn thần bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nớc, tôi sẽ trở về. chiếu xuống nớc, Vũ Nơng sẽ (Nguyễn Dữ, Chuyện ngời con gái Nam Xơng) trở về.
19. - Thế nào là cỏch dẫn trực tiếp – Cỏch dẫn giỏn tiếp ? - Cú thể chuyển từ cỏch dẫn trực tiếp sang cỏch dẫn giỏn tiếp (hoặc ngược lại) được khụng – khi chuyển cần lưu ý điều gỡ?
20. - Học thuộc nội dung ghi nhớ - Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đú chuyển thành lời dẫn giỏn tiếp - Đọc trước và soạn bài: “Sự phỏt triển của từ vựng’ – Lưu ý: + Đọc kĩ phần vớ dụ và trả lời cỏc cõu hỏi + Chuẩn bị hệ thống bài tập